Marimekko – słynna fińska firma tekstylna oraz odzieżowa jest z pewnością cześcią dziedzictwa narodowego Finlandii. Od samego początku swojej działalności była to firma kobieca – prowadzona i zarządzana przez kobiety, stworzona dla kobiet. Jedną z najważniejszych kobiet Marimekko była Maija Isola, projektankta tkanin, autorka słynnego wzoru „Unikko”. Zaprojektowane przez nią wzory należą do najbardziej rozpoznawalnych na świecie i wciąż są w produkcji.

Pierwsza dama w makach

W Finlandii wzory Marimekko można spotkać na każdym kroku: zdobią ubrania, buty, artykuły gospodarstwa domowego, telefony komórkowe, karty kredytowe, a nawet samoloty. Z pewnością trudno byłoby odnaleźć fiński dom, w którym nie byłoby ani jednego wzoru Marimekko. Ale firma założona w 1951 przez przedsiębiorcze małżeństwo Armi i Viljo Ratia, a później prowadzona wyłącznie przez ambitną Armi Ratię, znana jest nie tylko Finom – już w latach sześćdziesiątych zaczęła zdobywać międzynarodową sławę. W 1960 roku na okładce magazynu „Sports Illustrated” pojawiło się zdjęcie Jackie Kennedy, która miała na sobie prostą, czerwoną sukienkę mało znanej wówczas firmy Marimekko. Jak sugeruje „The Guardian” sesja w tej sukience nie tylko przyczyniła się do wzrostu popularności firmy za granicą, ale także pomogła Johnowi F. Kennedy’emu… wygrać wybory prezydenckie: Jackie zdobyła bowiem serca Amerykanów swoją skromną kreacją. Zresztą w czasie całej kampanii prezydenckiej przyszła pierwsza dama chętnie pokazywała się publicznie w innych kreacjach z fińskiej kolekcji.

Sukienki dla Marii

Prostota, wygoda, przystępna cena to główne założenia, którymi kierują się projektanci skandynawskiego przedsiębiorstwa. Stąd nazwa firmy, Marimekko oznacza po fińsku „Ubrania dla Marii” – czyli zwykłej kobiety z ulicy, niekoniecznie o figurze modelki. Żeby docenić przełomowość takiego podejścia do kobiecej mody, musimy cofnąć się na chwilę do lat 50. XX wieku. Projektanci ubierali wówczas kobiety w przesadnie zdobione, mocno dopasowane w talii, niewygodne sukienki w tradycyjne wzory „obrusowych” kratek i kwiecistych łączek. Kobieta miała zawsze wyglądać elegancko, a więc nieco sztywno. Armi Ratia postanowiła wyzwolić kobiety z krępujących ruchy strojów. W 1951 roku w jednym z hoteli na przedmieściach Helsinek odbył się pierwszy pokaz kolekcji Marimekko. Modelki miały na sobie piękne, proste sukienki o luźnym kroju, uszyte z przyjaznej dla skóry bawełny. Maija Isola miała wtedy 24 lata i była pierwszą projektantką zatrudnioną przez Armi Ratię. To dzięki niej Ratia mogła wcielać w życie wszystkie swoje ambitne pomysły.

Niepokorna projektantka

Co ciekawe, najsłynniejszy wzór zaprojektowany w 1964 roku przez Isolę – maki „Unikko” – powstał jako wyraz buntu wobec początkowych założeń szefowej Marimekko. Armi Ratia doskonale zdawała sobie sprawę z tego, że aby zaistnieć na rynku tekstylnym, Marimekko musi wyróżniać się na tle konkurencji. Chcąc kategorycznie zmienić dotychczasowy „łączkowo-kwiatowy” wizerunek kobiecej mody i wprowadzić na rynek nowocześniejsze, bardziej abstrakcyjne wzory, zabroniła swoim projektantom używania motywów kwiatowych. Artystyczna dusza Maji Isoli alergicznie reagowała jednak na wszelkie zakazy i nakazy – zamiast zatem rezygnować z motywu kwiatowego Maija stworzyła swoją własną interpretację dotychczasowych schematów: jej wielkie, kolorowe maki mają w sobie radość i energię epoki „Flower Power”, a przy tym są delikatne i bardzo kobiece. To ten właśnie wzór podbił serca kobiet (i nie tylko) na całym świecie. Dziś zdobi on ubrania, torby, kalosze, naczynia, ręczniki, tapety, czy samochody; korzystają z niego takie firmy jak H&M, Converse, czy Prada.

-> O stylu skandynawskim przeczytasz tu: Skandynawski styl i estetyka <-

Fińska natura

Maija Isola urodziła się w 1927 roku w Riihimäki w Finlandii, a zmarła 73 lata później. Po skończeniu studiów malarskich w Głównej Szkole Sztuk Użytkowych w Helsinkach zaczęła pracę dla Marimekko. Oprócz kultowych maków zaprojektowała około 500 innych wzorów, wśród nich także inny znany kwiatowy motyw „Primavera”, przedstawiający wielkie kwiaty nagietka.

Na oficjalnej stronie firmy Marimekko możemy przeczytać, że: „Maija Isola była niezwykle wszechstronną i dumną artystką. Interpretowała wydarzenia swojej epoki na swój własny unikalny sposób i przewidywała przyszłe trendy. Inspiracje czerpała z tradycyjnej sztuki folkowej, współczesnej sztuki wizualnej, natury”. Isola odbyła także liczne podróże, między innymi do Jugosławii, Włoch, czy Algierii – ślady tych wypraw można odnaleźć w wielu zaprojektowanych przez nią tkaninach. Co jednak istotne, tematy wielu projektów Isoli są także bardzo fińskie – jak mało który projektant potrafiła portretować fińską naturę właśnie za pomocą tekstylnych wzorów, np.

wzór „Luonto” (natura) powstał poprzez odtworzenie prawdziwych roślin. W swoim liście do córki Kristiny, pisanym w 1970 roku z Paryża, Isola tak oto opisywała swój warsztat twórczy: „Jak zwykle nie mogę znaleźć czasu, aby zrobić te wszystkie rzeczy, które chcę zrobić. Na podłodze mam ogromną kompozycję z martwą naturą, jeszcze mokrą, czekającą na zwinięcie… farby w kubeczkach po jogurtach, wszędzie gazety, kwiaty w wazonach na podłodze (…). Wielkie intensywnie czerwone róże, a także różowe – małe i pachnące, dziwnie futrzaste; żółte, pomarańczowe i białe maki, kaczeńce w różnych odcieniach purpury, czarne tulipany i małe, karminowe kwiatki, których nazwy nawet nie znam”. Miłością do tworzenia wzorów Maija zaraziła swoją córkę, w 1978 roku zaczęły razem tworzyć projekty tkanin, które później były podpisywane imionami obu z nich.

Kristina to dziś należy do najważniejszych projektantów w Marimekko.

Wzory lotnicze

O tym jak ważna dla Finów była Maija Isola i zaprojektowane przez nią wzory świadczy sposób, w jaki oddali oni cześć jej pamięci: w 2011 roku nad Helsinkami wniósł się ogromny balon udekorowany ogromnymi makami „Unikko”. Natomiast od zeszłego roku maki Maji Isoli odbywają także podróże międzykontynentalne: wymalowane na samolocie Finnair wywołują uśmiech na twarzy każdego, kto je dojrzy w przestworzach.

Małgorzata Wesołowska