Szwedzkie Parki Narodowe - bliżej skandynawskiej natury

Parki Narodowe Szwecji to coś więcej niż oazy dzikiej przyrody. Miejsca samotnych wędrowców, którzy zagubią lub odnajdą tu samych siebie, miłośników ekstremalnych form rekreacji, hartujących ciało i ducha w zmaganiu z żywiołami i zwykłych piechurów, którzy chcieliby przeżyć przygodę w głuszy… Dla Szwedów te nieskazitelne tereny są święte, należą do duchowej topografii mieszkańców Skandynawii.

Idea Parków Narodowych w Szwecji

Dobrze znanym przykładem szczególnej więzi, jaka łączy Szwedów z otaczającą naturą jest Prawo Użyteczności Publicznej, które daje swobodę korzystania z uroków okolic, gdziekolwiek się znajdziemy – niezależnie od tego, czy mamy ochotę na spacer, pływanie kajakiem, czy wspinaczkę wysokogórską. Ta szczególna wolność wiąże się jednak z poczuciem odpowiedzialności – jej warunkiem jest niepozostawianie po sobie żadnych śladów oraz respektowanie dzikiej przyrody.

Na terenach chronionych przez Prawo Użyteczności Publicznej obowiązują jednak specjalne przepisy, które ograniczają lub rozszerzają zasadę publicznego dostępu. Mogą dotyczyć palenia ognisk, cumowania łodzi, czy wprowadzania psów na tereny strzeżone. Ograniczenia swobody nie powinny dziwić – idea Parków Narodowych polega na otaczaniu najściślejszą ochroną miejsc szczególnie cennych.

Naturum czyli Centra dla Zwiedzających

W Szwecji przygoda z przyrodą zaczyna się w Centrach dla Zwiedzających, zwanych Naturum. Centra dla zwiedzających w Szwecji są często jedyną przystanią w ostępach dzikiej przyrody. Większość z nich organizuje wycieczki z przewodnikami, pokazy slajdów, wystawy i noce tematyczne. Odwiedzający mogą przebierać w bogatych ofertach – od wycieczek rowerowych, wspinaczki wysokogórskiej, po fascynujące Safari. Największą popularnością cieszą się wieczorne Bobrowe Safari – niezwykłe spektakle, podczas których możemy podglądać „budowniczych lasów” w ich naturalnym środowisku.

W każdym Naturum, na miejscu znajdziemy literaturę i źródła multimedialne, które pozwolą zgłębić tematykę związaną z danym rejonem. Szczególnie ciekawym miejscem jest Naturum Dalarna, w którym rozpoczyna się i kończy szlak wiodący przez rezerwat Siljansnäs. Na terenie centrum znajduje się sala kinowa, gdzie wyświetlane są filmy przyrodnicze. Można tu oglądać nagrania z zamontowanych w ptasich gniazdach kamer oraz słuchać odgłosów mieszkańców lasu.

Zanim wkroczymy w świat, gdzie rządzą jedynie siły natury, dobrze dowiedzieć się czegoś więcej na temat żyjących tam zwierząt i roślin, poznać ciekawostki geologiczne i niezwykłe historie powiązane z miejscem. Gdy już prześledzimy wskazówki i trasy szlaków wiodących w głąb przyrodniczych tajemnic możemy wyruszać.

Parki narodowe Szwecji: Park Narodowy Stenshuvud

Nasza podróż rozpoczyna się na południu, na żyznych równinach regionu Skåne, tuż w pobliżu osady Södra Mellby, gdzie znajduje się główne wejście do liczącego zaledwie 390 hektarów Parku Narodowego Stenshuvud. Szlaki turystyczne prowadzą prosto na szczyt wzgórza Stenshuvud – miejsca, które według legend zamieszkują Giganci i Trolle.

Dominujący tu las bukowy szczególnie pięknie wygląda wiosną, gdy runo leśne pokrywają dywany żółtych i gajowych zawilców, a wśród leśnej głuszy rozbrzmiewają śpiewy mieszkających tu słowików. Wystawy prezentowane w znajdującym się przy parku Naturum zmieniają się wraz z porami roku. Wycieczki z przewodnikiem organizowane są dwa razy dziennie – za każdym razem zmienia się ich tematyka. W okolicy można również wynająć pokoje i rozkoszować się malowniczymi widokami do woli.

Parki narodowe w Szwecji: Park Narodowy Söderåsen

Leśne trakty kolejnego w regionie Skåne – Parku Narodowego Söderåsen wiodą wśród niezwykłych tras widokowych. Strome stoki, u stóp których piętrzą się stożki piargowe przechodzą tu w głębokie doliny i kotliny skalne. Ten park narodowy w Szwecji jest prawdziwym rajem dla amatorów wspinaczki. Jedną z ciekawszych tras wspinaczkowych jest pomarańczowy szlak Skaneleden nazywany „z krawędzi na krawędź”. Trakt przecina park z zachodu na południe. Na trasie znajdują się miejsca noclegowe z paleniskami i studniami z pitną wodą. Schroniska są ogólnodostępne przez cały rok. Błądząc w dzikich ostępach Parku Söderåsen nie trudno uwierzyć w baśniowe potwory, skrzaty i czarownice. Według jednej z legend w tutejszej jaskini, zwanej Snuvehallar, do dziś można spotkać niezwykłe stworzenie przypominające piękną kobietę z lisim ogonem.

Park Narodowy Store Mosse

Zaskakującym miejscem na mapie szwedzkich skarbów natury jest Park Narodowy Store Mosse. Jego nazwa oznacza dosłownie „duże bagno”. Zamienne określenie „morze błota” nie jest przesadą – podmokłe tereny tego niezwykłego parku liczą blisko 100 km². Dwa najwyższe wzgórza okolicy Bjornakullen i Kvarnberget to świetny punkt widokowy na teren parku. Dopiero stąd można dostrzec, że wśród rozległych torfowisk i moczarów wyróżniają się wędrujące wydmy i wzniesienia.

Geologiczną zagadkę wyjaśnia historia tego miejsca, którą możemy poznać w niezwykle ciekawym Centrum dla Zwiedzających. Stała wystawa prezentuje procesy, którym ten skandynawski park narodowy zawdzięcza swoje współczesne oblicze. Na terenie Store Mosse znajdowało się jezioro, z piasków pokrywających dno powstały wydmy, które dziś tworzą swoiste „wyspy wśród bagien”.

Na terenie parku wytyczono 45 kilometrów szlaków. Na podmokłych terenach można spacerować wzdłuż specjalnie przygotowanych kładek. Spacer szlakami Store Mosse to niezwykła impresja zmieniających się jak w kalejdoskopie krajobrazów – od piaszczystych wydm porośniętych sosnami, przez bulgoczące moczary, wcinające się w mokradła tereny uprawne, aż po opustoszałe bagniska rodem z odległej Laponii. Turyści mogą zwiedzać park narodowy z przewodnikiem. Zorganizowane wycieczki pozwalają cieszyć się dodatkowymi atrakcjami jak możliwość kąpieli błotnych, czy spacer na rakietach śnieżnych… po bagnach.

Park Narodowy Sarek i płaskowyż Padjelanta

W miejscu, gdzie zaczyna się koło podbiegunowe, a łańcuch Gór Skandynawskich przecina granicę szwedzko-norweską, leżą szwedzkie parki narodowe tworzące wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO Obszar Laponia.

Piękna tych parków każdy doświadcza na swój sposób. Jedni kontemplują ciszę i spokój, inni angażują się w dzikie przygody. Własną wytrzymałość można sprawdzić podczas spływów lodowymi rzekami, czy egzotycznych zjazdów snowboardowych w letnich podkoszulkach podczas Nocy Polarnej. Ci, którzy chętnie podejmują wyzwanie walki z wiatrem, wodą i skałami wybiorą majestatyczne masywy Parku Narodowego Sarek. Teren parku zajmuje prawie 2000 tysiące km² nietkniętej lodowej pustyni.

Na terenie tej dzikiej krainy niedźwiedzi, rysi i rosomaków nie ma oznaczonych szlaków, szałasów, ani żadnych śladów infrastruktury turystycznej. Wysokogórski charakter parku to wyzwanie wyłącznie dla doświadczonych miłośników sportów ekstremalnych. W odróżnieniu od jego alpejskiego krajobrazu, największy spośród Szwedzkich parków – płaskowyż Padjelanta otaczający przepiękne jeziora Vastenjaure i Virihaure, wydaje się senną krainą spokoju i monotonii. W tutejszych wioskach toczy się codzienne życie Saamów, a na okolicznych łąkach można spotkać pasące się renifery.

Ta sielankowa kraina jest przyjazna turystom. Oferta noclegowa okolicy daje szeroki wachlarz możliwości – od prymitywnych lapońskich wigwamów, chat z bali, po sześciogwiazdkowe hotele.

Park Narodowy Kosterhave

Szczególne miejsce wśród szwedzkich obszarów chronionych zajmuje najmłodszy, utworzony w 2009 roku Szwedzki Park Narodowy Kosterhavet. Jest to zarazem pierwszy w Szwecji park narodowy położony poniżej poziomu morza. Obejmuje wyspy Koster i wody głębokowodnego Kosterfjord, znajdującego się w pobliżu miejscowości Strömstad. To najdalej na zachód wysunięty archipelag Szwecji. Jego obszar przekracza 40 tysięcy hektarów, z czego 38 600 ha stanowi morze.

Okoliczne wody wyróżnia wysokie zasolenie przy dnie i niska temperatura wód – warunki typowe dla otwartych wód atlantyckich. Występuje tu ponad 6000 gatunków zwierząt morskich, w tym foki, krewetki i homary. To właśnie w Kosterhavet znajduje się jedyna w Szwecji rafa koralowa.

Park Narodowy Kosterhavet jest rajem nie tylko dla miłośników nurkowania. Urokliwe szlaki rowerowe wiodą wzdłuż skalistych wybrzeży, wrzosowisk i kęp zielonych zarośli, skąd można podziwiać szkierowe wysepki.

Pozostałe Parki Narodowe w Szwecji

Zorza polarna w Parku Abisko, wiosenne grzybobranie na górze Kinnekulle, łowienie ryb na jednej z wysp Archipelagu Sztokholmskiego, czy huk wodospadu Njupeskär w Parku Narodowym Fulufjällets to doświadczenia, które pozwalają poczuć jedność z naturą. Kontakty z przyrodą uczą nas niepozostawiania po sobie śladów. Niezatarte ślady pozostają natomiast w naszej pamięci – dreszcz na widok biegających swobodnie dzikich zwierząt, budzące zarazem lęk i podziw krajobrazy. To przebłyski, chwilowe olśnienia, które każą nam wracać do tych nietykalnych miejsc wyjątkowego piękna przyrody. Wycieczka do  szwedzkich parków narodowych jest świetnym pomysłem na krótki wakacyjny wypad, a na terytorium Szwecji najłatwiej dostać się promem.