Mroczne kryminały i thrillery skandynawskie — ranking 10 najlepszych pozycji

Thrillery skandynawskie trzymają w napięciu do ostatniego kadru. Pokazują historie mocno osadzone w tajemniczej Skandynawii, pełne realnych do szpiku kości ludzkich bolączek, z głównymi bohaterami, którzy na zawsze zapadają w pamięć. To brutalne i szczere, pozbawione kompromisów kino, okraszone bezbłędnym, czarnym humorem. Jeśli dopiero wkraczasz w świat thrillerów skandynawskich, poznaj ranking 10 najlepszych filmów, których nie możesz przegapić!

Skąd moda na kryminały i thrillery skandynawskie?

Dlaczego mroczne książki i filmy (kryminały) skandynawskie cieszą się tak wielką popularnością? Zastanawiają się nad tym nie tylko krytycy literaccy i filmowi, ale również naukowcy. Gdyby rozłożyć ten fenomen na czynniki pierwsze, okazałoby się, że kręci nas – po pierwsze – mroczna natura Skandynawów, których znamy przede wszystkim z pełnych mistycyzmu i naturalizmu opowieści o wikingach. Po drugie – ciekawi nas dziewicza przyroda, spowite mgłą fiordy i hektary niezamieszkałych lasów, w których z pewnością drzemie tajemnicza moc. Po trzecie – cenimy kunszt pisarski oraz dziedzictwo Dogmy 95, czyli manifestu artystycznego duńskiej, awangardowej grupy twórców filmowych. Podpisali się pod nim w 1995 roku przede wszystkim Thomas Vinterberg, Lars von Trier, Kristian Levring i Søren Kragh-Jacobsen. 10 zasad miało oczyścić filmy skandynawskie z efektów specjalnych i innych dodatków, które odwracają uwagę widza od istoty kina – opowiadanych historii oraz gry aktorów.

Psychologizacja postaci, skupienie się przede wszystkim na życiu wewnętrznym człowieka i jego wymiarze metafizycznym, ma swoje korzenie znacznie wcześniej, m.in. w zdobywającej rozgłos twórczości Ingmara Bergmana na przełomie lat 50. i 60. XX wieku. Bez wątpienia genialne, trudne i pod wieloma względami mroczne filmy skandynawskie Bergmana i von Triera mogłyby zapełnić każdy ranking 10 najlepszych filmów skandynawskich. Warto sięgnąć jednak również po twórczość m.in. Susanne Bier, Lone Scherfig, Ole Bornedala, Ole Christiana Madsena, Joachim Trier i Roya Anderssona. Choć ich filmy nie znalazły się na naszej liście, pełne poznanie kinematografii skandynawskiej nie byłoby bez tego możliwe.

-> Sprawdź również szwedzki filmy, ksiązki i seriale kryminalne: Najlepsze szwedzkie kryminały — film, serial, książka <-

Mroczne filmy skandynawskie – ranking 10 najlepszych pozycji

Współczesny, skandynawski nurt powieści i filmów kryminalnych – nordic noir – obejmuje twórczość autorów szwedzkich, norweskich, duńskich, fińskich oraz islandzkich. Międzynarodową sławę zdobyli przede wszystkim pisarze: Henning Mankell, Stieg Larsson, Camilla Läckberg, Jo Nesbø, Anne Holt i wciąż pozostaje nam się tylko głowić, dlaczego takie mroczne tematy zrodziły się w krajach, które uchodzą za jedne z najbezpieczniejszych i najszczęśliwszych na świecie.

Oprócz filmowych adaptacji najgłośniejszych kryminałów spod piór mistrzów gatunku, współczesne kino skandynawskie może poszczycić się wybitnymi, oryginalnymi historiami scenarzystów i reżyserów młodego pokolenia. Co wyróżnia thrillery skandynawskie? Prosty, jasny, bezpretensjonalny styl, chłodny, ostry, skandynawski klimat i fabuła, która wciąga do ostatniego kadru.

Przejdźmy zatem do sedna. Poniżej znajdziesz ranking 10 najlepszych kryminałów skandynawskich z ostatnich 30 lat.

Ranking 10 najlepszych kryminałów skandynawskich

1. Pozwól mi wejść (2008) – Tomas Alfredson

Połączenie brutalności z dziecięcą niewinnością, budzącej się seksualności i poczucia wyobcowania. “Pozwól mi wejść” opowiada historię przyjaźni 12-letniego Oskara i Eli – dziewczynki, która jest wampirem. Akcja rozgrywa się we wczesnych latach 80. na Blackebergu, na przedmieściach Sztokholmu.

Wybitny szwedzki horror z 2008 roku w reżyserii Tomasa Alfredsona powstał na podstawie bestsellerowej powieści “Wpuść mnie” Johna Ajvidego Lindqvista. Został nominowany do nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny. W 2010 roku zrealizowano remake filmu w reżyserii Matta Reevesa.

2. Obywatel roku (2014) – Hans Petter Moland

Kierowca pługu, Nils Dickman (w tej roli znakomity Stellan Skarsgaard), sam wymierza sprawiedliwość oprawcom swojego syna i wplątuje się przy okazji w narkotykowe porachunki. Motyw znany z kina i literatury, ale akcja tego wyjątkowego thrillera skandynawskiego rozgrywa się w dość niecodziennych okolicznościach – srogich norweskich górach.

Film “Obywatel roku” w reżyserii Hansa Pettera Molanda z powodzeniem wpisuje się w klimat norweskiej komedii kryminalnej, z solidną porcją czarnego humoru i serii niefortunnych zdarzeń, które nieuchronnie prowadzą do katastrofy, obnażając jednocześnie najgorsze cechy Norwegów oraz nieudolność policji.

3. Łowcy głów (2011) – Morten Tyldum

Krwawa, czarna komedia i thriller skandynawski w jednym, zrealizowany na podstawie powieści najwybitniejszego, norweskiego autora kryminałów, Jo Nesbø.

Roger Brown (Aksel Hennie) jest znanym i zamożnym headhunterem, który po godzinach kradnie obrazy najlepszych klientów. Dobra passa złodzieja sztuki kończy się, gdy na horyzoncie pojawia się Clas Greve (Nikolaj Coster-Waldau) – właściciel obrazu Rubensa. Niespodziewanie Roger wpada w sieć intryg, które mają na celu pozbawienie go życia.

4. Dziewczyna z tatuażem (2011) – David Fincher

Saga „Millennium” Stiega Larssona stała się wydawniczym fenomenem na całym świecie. Pierwsza ekranizacja bestselleru pt. “Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet” powstała w rodzimej Szwecji. Film w reżyserii Nielsa Ardena Opleva odwzorowuje niemal każdą scenę z powieści, obraz jednak nie porywa.

Amerykański remake kryminału pt. “Dziewczyna z tatuażem” w reżyserii Davida Finchera to zupełnie inna bajka. Mroczny klimat, doskonałe zdjęcia i muzyka, fenomenalne postaci Mikaela Blomkvista i Lisbeth Salander, stworzone przez Daniela Craiga i Rooney Mara, a także perfekcyjnie opowiedziana historia poszukiwań zaginionej 16-latki, Harriet Vanger, z rodziny o wielu sekretach.

Film nagrodzony statuetką Oscara za najlepszy montaż w wykonaniu Angusa Walla i Kirka Baxtera.

5. Polowanie (2012) – Thomas Vinterberg

Mroczny film skandynawski o instynktach, które drzemią w na co dzień ciepłych i sympatycznych mieszkańcach małego miasteczka. Historia Lucasa (w tej roli doskonały Mads Mikkelsen), którego podopieczna oskarża o molestowanie seksualne. Mężczyzna musi udowodnić swoją niewinność.

Choć duńsko-szwedzki film “Polowanie” w reżyserii Thomasa Vinterberga nie jest typowym thrillerem skandynawskim, obraz dosłownie chwyta za gardło. Mamy tu do czynienia z poznawaniem ludzkiej natury i szukaniem prawdy.

6. Bezsenność (1997) – Erik Skjoldbjærg

W norweskim Tromsø, gdzie przez 24 godziny na dobę świeci słońce, znalezione zostaje ciało 17-letniej dziewczyny. Detektywi Jonas Engström (Stellan Skarsgård) oraz Erik Vik (Sverre Anker Ousdal) próbują wyjaśnić sprawę. Śledztwo - za sprawą kolejnych tragedii - szybko się komplikuje, a Engström popełnia błąd.

Debiut reżysera Erika Skjoldbjærga, który doczekał się remake’u autorstwa Christophera Nolana (2002) z Alem Pacino i Robinem Williamsem w rolach głównych. Thriller skandynawski w najlepszym wydaniu.

7. Bagno (2006) – Baltasar Kormákur

Zwłoki mężczyzny w piwnicy i wskazówka – zdjęcie grobu pewnej dziewczynki, która zmarła na zagadkową chorobę 30 lat temu. Prosta sprawa? Nic podobnego. Najlepsze filmy kryminalne ze Skandynawii wyróżnia drugie dno każdej historii, tajemnicza przeszłość bohaterów, mylne tropy i skrupulatność w tkaniu pajęczej sieci intryg.

Baltasar Kormákur, reżyser thrillera skandynawskiego “Bagno”, stworzył obraz przesycony bólem, żalem i cierpieniem na podstawie powieści Arnaldura Indriðasona.

8. Łowcy (1996) – Kjell Sundvall

Sztokholmski policjant Erik Bäckström (Rolf Lassgård) wraca po ciężkiej służbie w rodzinne strony i szybko przekonuje się, że licho nie śpi również poza miastem. W Norrland odkrywa, że jego brat wplątał się w kryminalną intrygę, która zatacza szerokie kręgi.

Mroczny film skandynawski w reżyserii Kjella Sundvalla pt. “Łowcy” to kolejne spojrzenie na społeczność małej miejscowości, której okrucieństwo potrafi nie tylko odrzeć z naiwności, ale wręcz przytłoczyć.

9. Kobieta w klatce (2013) – Mikkel Nørgaard

Pokiereszowany przez życie detektyw Carl Mørck (Nikolaj Lie Kaas) zostaje przydzielony do nowego Departamentu Q, którego celem jest zamykanie spraw niewyjaśnionych. Jego uwagę zwraca zaginięcie pewnej parlamentarzystki, widzianej po raz ostatni na pokładzie jednego z promów. Odtąd staje się bezkompromisowy, zdarza mu się nawet stanąć poza prawem, aby dotrzeć do prawdy.

Thriller skandynawski “Kobieta w klatce” w reżyserii Mikkela Nørgaarda to dobrze skrojona fabuła i ciekawi bohaterowie w nieco topornej realizacji, ale wciąż zachwyca nas kunszt opowiadania kryminalnej historii.

10.Nocny strażnik (1994) – Ole Bornedal

Student prawa, Martin (Nikolaj Coster-Waldau), pracuje jako nocny strażnik w instytucie medycznym. Konieczność sprawdzania kostnicy to jedyna rzecz, która przyprawia go o dreszcze i nie pozwala skupić się na nauce. Szybko okazuje się, że to miejsce stanie się źródłem jego kłopotów.

Za sprawą seryjnego mordercy kobiet w kostnicy pojawiają się kolejne zwłoki, a razem z nimi prowadzący sprawę inspektor Wörmer (Ulf Pilgaard), który zaczyna podejrzewać, że mordercą jest... Martin.

Trzymający w napięciu duński thriller “Nocny strażnik” w reżyserii Ole Bornedala przyniósł twórcom ogromną popularność.

-> Najlepsze norweskie filmy kryminalne znajdziesz też tu: Norweskie filmy kryminalne. Przegląd najlepszych pozycji <-